ถ้ากรรมพร้อมเพรียงโดยไม่เป็นธรรม ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ถ้ากรรมเป็นวรรคโดยธรรม ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ถ้ากรรมเป็นวรรคโดยเทียมธรรม ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ถ้ากรรมพร้อมเพรียงโดยเทียมธรรม ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุรูปเดียวยกภิกษุรูปเดียวเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุรูปเดียวยกภิกษุ 2 รูปเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุรูปเดียวยกภิกษุหลายรูปเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุรูปเดียวยกสงฆ์เสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุ 2 รูปกภิกษุรูปเดียวเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ. .
ภิกษุ 2 รูปยกภิกษุ 2 รูปเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุ 2 รูปยกภิกษุหลายรูปเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุ 2 รูปยกสงฆ์เสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุหลายรูปยกภิกษุรูปเดียวเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุหลายรูปยกภิกษุ 2 รูปเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุหลายรูปยกภิกษุหลายรูปเสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
ภิกษุหลายรูปยกสงฆ์เสียบ้าง ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.
สงฆ์ต่อสงฆ์ยกกันเสียบ้าง ก็ใช้ไม่ได้ และไม่ควรทำ.

กรรม 4 ประเภท

[177] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กรรมนี้มี 4 ประเภท คือกรรมเป็น
วรรคโดยไม่เป็นธรรม 1 กรรมพร้อมเพรียงโดยไม่เป็นธรรม 1 กรรมเป็น
วรรคโดยธรรม 1 กรรมพร้อมเพรียงโดยธรรม 1.

อธิบายกรรม 4 ประเภท

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในกรรม 4 ประเภทนั้น กรรมที่เป็นวรรคโดย
ไม่เป็นธรรมนี้ ชื่อว่ากำเริบ ไม่ควรแก่ฐานะ เพราะไม่เป็นธรรม เพราะ
เป็นวรรค กรรมเห็นปานนี้ ไม่ควรทำ และเราก็ไม่อนุญาต.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในกรรม 4 ประเภทนั้น กรรมที่พร้อมเพรียง
โดยไม่เป็นธรรมนี้ ชื่อว่ากำเริบ ไม่ควรแก่ฐานะ เพราะไม่เป็นธรรม กรรม
เห็นปานนี้ ไม่ควรทำ และเราก็ไม่อนุญาต.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในกรรม 4 ประเภทนั้น กรรมที่เป็นวรรคโดย
ธรรมนี้ ชื่อว่ากำเริบ ไม่ควรแก่ฐานะ เพราะเป็นวรรค กรรมเห็นปานนี้ ไม่
ควรทำ และเราก็ไม่อนุญาต.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ในกรรม 4 ประเภทนั้น กรรมที่พร้อมเพรียง
โดยธรรมนี้ ชื่อว่าไม่กำเริบ ควรแก่ฐานะ เพราะเป็นธรรม เพราะพร้อม
เพรียง กรรมเห็นปานนี้ควรทำ และเราก่อนุญาต.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะเหตุดังกล่าวนั้นแล พวกเธอพึงสำเหนียก
อย่างนี้แหละว่า พวกเราจักทำกรรมที่พร้อมเพรียงโดยธรรม.

พระฉัพพัคคีย์ทำกรรมหลายอย่าง

[178] โดยสมัยนั้นแล พระฉัพพัคคีย์ทำกรรมเห็นปานนี้ คือ ทำ
กรรมเป็นวรรคโดยไม่เป็นธรรม ทำกรรมพร้อมเพรียงโดยไม่เป็นธรรม ทำ
กรรมเป็นวรรคโดยธรรม ทำกรรมเป็นวรรคโดยเทียมธรรม ทำกรรมพร้อม
เพรียงโดยเทียมธรรม ทำกรรมบกพร่องด้วยญัตติแต่สมบูรณ์ด้วยอนุสาวนา
บ้าง ทำกรรมบกพร่องด้วยอนุสาวนาแต่สมบูรณ์ด้วยญัตติบ้าง ทำกรรมบกพร่อง